پیشرفت‌های فناوری تأثیر گسترده‌ای بر روش‌های تشخیص و درمان دندانپزشکی داشته‌اند. یکی از این نوآوری‌ها، استفاده از اسکنرهای داخل دهانی است که نسبت به روش‌های قدیمی تصویربرداری و قالبگیری، مزایای قابل توجهی دارد. راحتی بیشتر برای بیماران و دقت بالاتر برای دندانپزشکان مهم‌ترین مزیت‌های اسکن داخل دهانی نسبت به سایر روش‌ها هستند.
استفاده از این فناوری پیشرفته، به دندانپزشکان اجازه می‌دهد تا با دقت بیشتری برنامه‌ریزی درمانی انجام دهند و بیماران را با تجربه‌ای مدرن و کمتر تهاجمی درگیر کنند. این مزایا نه تنها به بهبود کیفیت درمان کمک می‌کنند بلکه باعث رضایت بیشتر بیماران نیز می‌شوند. در این مقاله، به صورت تخصصی به مقایسه اسکن داخل دهانی با شیوه‌های دیگر قالبگیری و تصویربرداری از دندان نظیر اسکن دندان و توموگرافی می‌پردازیم.
اسکن داخل دهانی در مقابل اسکن دندان
اسکن‌های داخل دهانی و اسکن‌های دندانی هر دو فناوری‌های دیجیتال‌اند که در دندانپزشکی برای به دست آوردن تصاویر سه بعدی از دندان‌ها و ساختارهای داخل دهان بیمار استفاده می‌شوند. با این حال تفاوت‌هایی نیز بین این دو وجود دارد:
- اسکن‌های داخل دهانی:
- این اسکن‌ها با استفاده از یک قلم نوریِ دسته‌مانند گرفته می‌شوند که در دهان بیمار قرار داده می‌شود تا تصاویری از بافت‌های محدود به حفرۀ دهان ثبت شود. بیمار در هنگام ثبت تصاویر در معرض تابش قرار نمی‌گیرد. اسکن داخل دهانی اغلب برای ایجاد قالب‌های دیجیتالی از دندان‌های بیمار استفاده می‌شود که می‌تواند برای طراحی و ساخت ترمیم‌های دندانی مانند تاج، پُل و پروتز مورد استفاده قرار گیرد. گفتنی است که از آنها نمی‌توان برای اهداف تشخیصی استفاده کرد.
اسکن‌های دندانی:
- این اسکن‌ها برای گرفتن تصاویر سه بعدی دقیق از ناحیۀ دهان، فک و صورت به وسیلهٔ اشعه مورد استفاده قرار می‌گیرند. توموگرافی کامپیوتری با پرتوِ مخروطی (CBST) نوعی اسکن دندانی است که تصاویری سه بعدی از دندان‌ها، استخوان‌ها و بافت‌های نرم بیمار را به صورت داخل دهانی از ناحیۀ فک و صورت می‌گیرد. اسکن‌های دندانی باعث قرار گرفتن در معرض تابش در هنگام تصویربرداری می‌شوند. اسکن اغلب برای تشخیص شرایط پیچیدۀ دندان، برنامه‌ریزیِ درمان ارتودنسی یا قرار دادن ایمپلنت دندان استفاده می‌شود.
به طور خلاصه، اسکن داخل دهانی عموماً برای دندانپزشکی ترمیمی استفاده می‌شود، در حالی که اسکن دندان معمولاً برای اهداف تشخیصی و برنامه‌ریزیِ درمانیِ پیچیده‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر دو فناوری می‌توانند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار دندانپزشکان قرار دهند و نتایج درمان را بهبود بخشند.
اسکن داخل دهانی در مقابل توموگرافی (CBCT)
اسکن داخل دهانی و «توموگرافی کامیپوتری با پرتو مخروطی» (Cone beam computed tomography) یا به اختصار سی‌بی‌سی‌تی (CBCT) هر دو، فناوری تصویربرداری دندان هستند اما اهداف متفاوتی دارند.
اسکن داخل دهانی یک تصویر دیجیتالی از دندان‌ها و لثه‌های بیمار است که با استفاده از قلم نوریِ دسته‌مانندی که در داخل دهان قرار می‌گیرد گرفته می‌شود. این اسکن یک تصویر سه بعدی از دندان‌ها و بافت‌های اطراف آن می‌گیرد که می‌تواند برای اهداف مختلفی مانند ایجاد ترمیم دندان، برنامه‌ریزیِ ارتودنسی یا نظارت بر پیشرفت بیماری‌های پیرادندانی استفاده شود. بدیهی است که اسکن داخل دهانی به صورت درون دهانی انجام می‌شود و به دلیل عدم استفاده از اشعۀ یونیزه بی‌خطر است.
از سوی دیگر، اسکن سی‌بی‌سی‌تی نوعی فن‌آوری تصویربرداری پزشکی است که تصویری سه بعدی از ساختارهای دهان و فک بیمار از جمله دندان‌ها، استخوان فک، سینوس‌ها و مسیرهای عصبی به دست می‌دهد. این نوع اسکن اغلب برای برنامه‌ریزیِ ایمپلنت، برنامه‌ریزیِ درمان ارتودنسی و تشخیص آسیب‌شناسی دهان، فک و صورت استفاده می‌شود. اسکن‌های سی‌بی‌سی‌تی کاملاً خارج از دهان انجام می‌شوند (بازوهای دستگاه دورِ سر می‌چرخند) و از تابش اشعۀ ایکسِ یونیزه استفاده می‌کنند.
به طور خلاصه، اسکن داخل دهانی در درجۀ اول برای گرفتن تصاویر دقیق از دندان‌ها و بافت‌های اطراف استفاده می‌شود، در حالی که اسکن سی‌بی‌سی‌تی برای گرفتن تصاویر جامع‌تر از ساختارهای دهان، فک و صورت مورد استفاده قرار می‌گیرد. انتخاب بینِ این دو به نیازهای ویژۀ بیمار نوع تشخیص یا درمان در حالِ برنامه‌ریزی، بستگی دارد. علاوه بر این، اسکن‌های داخل دهانی و اسکن‌های سی‌بی‌سی‌تی را می‌توان روی هم قرار داد تا یک مدل سه بعدیِ ترکیبی (STL) به دست آورد که سطوح قابل مشاهدۀ دندان‌ها و لثه‌ها (تاج) و قسمت‌های پنهان شده از دندان‌ها توسط گان‌ها (ریشه‌ها) را عیناً بازسازی می‌کند.
چنین مدل‌های سه بعدی ترکیبی می‌توانند در ارتودنسی مفید باشند، زیرا وضعیت دندان‌ها پیش از هر چیز به موقعیت ریشه (پنهان) آنها بستگی دارد.
اسکن داخل دهانی در مقابل قالبگیری سنتی
اسکنرهای داخل دهانی و قالب‌های سنتی هر دو روش‌هایی‌اند که در دندانپزشکی برای به دست آوردن یک کپیِ دیجیتال یا فیزیکی از دندان‌ها و لثه‌های بیمار استفاده می‌شوند. در اینجا چند تفاوت میان این دو بیان می‌شود:
+ | اسکن داخل دهانی | قالب سنتی |
روش به دست آوردن ماکت | از فناوری دیجیتال برای گرفتنِ تصویر سه بعدی از دندان‌ها و لثه‌های بیمار استفاده می‌کند. | از قالب فیزیکی یا قالب‌گیریِ دندان‌ها و لثه‌ها استفاده می‌کند. |
زمان | می‌تواند تصویر دیجیتالی از دندان‌ها و لثه‌ها را در چند دقیقه ثبت کند. | زمانِ بیشتری می برد و ممکن است نیاز به تکرار دفعات مراجعه به دندانپزشک داشته باشد. |
دقت | می‌تواند تصاویر سه بعدی بسیار دقیقی از دندان‌ها و لثه‌ها ارائه دهد. | ممکن است در معرض خطاهایی در فرآیند ساخت قالب باشد که می‌تواند در دقت ترمیم نهایی اثر بگذارد. |
راحتی بیمار | به دلیل داشتن حداقل سطح تماس با دندان‌ها و لثه‌ها نسبتاً راحت‌تر هستند. | مواد قالب‌گیریِ سنتی مانند آلژینات یا پی‌وی‌اس برای بیمار نسبتاً آزارنده هستند. |
هزینه | به دلیلِ نیاز به تجهیزات و نرم‌افزار تخصصی، می‌توانند گران‌تر از قالب‌های سنتی باشند. | معمولاً هزینۀ کمتری دارند. |
به طور کلی، اسکنرهای داخل دهانی روش کارآمدتر، دقیق‌تر و راحت‌تری را برای گرفتن تصاویر دیجیتالی از دندان‌ها و لثه‌ها ارائه می‌دهند که می‌توان از آن برای ایجاد ترمیم‌های دندانی دقیق استفاده کرد. با این حال، قالب‌های سنتی هنوز هم به طور معمول در دندانپزشکی استفاده می‌شوند، زیرا هزینۀ کمتری دارند و در موارد خاص می‌توانند گزینۀ مناسبی باشند.
سوالات متداول مزیت اسکن داخل دهانی نسبت به سایر شیوه‌های تصویربرداری و قالبگیری
مزیت اسکن داخل دهانی نسبت به سایر شیوه‌های تصویربرداری چیست؟
اسکن داخل دهانی بیشتر برای گرفتن تصاویر دقیق از دندان‌ها و بافت‌های اطراف استفاده می‌شود، در حالی که اسکن سی‌بی‌سی‌تی برای گرفتن تصاویر جامع‌تر از ساختارهای دهان، فک و صورت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اسکن داخل دهانی چه مزیت‌هایی نسبت به شیوه سنتی قالبگیری دندان دارد؟
اسکن داخل دهانی روشی کارآمدتر، دقیق‌تر و راحت‌تر برای گرفتن قالب از دندان‌ها است. شیوه‌های سنتی قالبگیری بیشتر به دلیل هزینه پایین آنها امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
